top of page

                                                         Aile Planlaması (Kontrasepsiyon) Nedir?

Ailelerin istenilen sayıda çocuk sahibi olabilmeleri için uygulanan hamilelikten korunma yöntemlerine "Aile planlaması" denir.

Aileler tarafından uygulanılan pek çok aile planlaması yöntemleri vardır.

Aileye uygun korunma yöntemini ailenin istekleri, kadının önceki obstetrik öyküsü (gebelikleri ile ilgili) ve jinekolog hekimin önerileri belirlemektedir.

Tıbbi literatürde gebelikten korunmaya "kontrasepsiyon" , gebelikten koruyucu yöntemlere ise "kontraseptif yöntemler" denilmektedir.

Modern aile planlaması yötemleri nelerdir?

Bir kadının bir adet kanamasının baÅŸlangıcından diÄŸer adetinin kanamasına kadar geçen süreye "bir adet ayı (=bir siklüs, periyod)" adı verilir. Normalde modern bir kadın hayatı boyunca ortalama 420 adet siklüsüne sahiptir.

Halk arasında "doÄŸal yöntemle korunuyorum" veya "eÅŸim korunuyor" gibi söylemler ile kendisine yer bulan korunma yöntemi de tıpta "coitus interrruptus" olarak bilinen "Geri çekme yöntemi" dir.
Coitus interruptusta başarısızlık oranı en fazla olmasına rağmen Türk toplumunda en çok tercih edilen gebelikten korunma yöntemi olarak görülmektedir.

Nüfus planlaması  nedir?
"Nüfus planlaması" ise bir ülkenin politikaları gereÄŸi yasaları ile doÄŸurganlığın sınırlandırılmasıdır. Bu ülkelere örnek olarak Çin’i verebiliriz.

Bizim ülkemizde aile planlaması yöntemleri devlet tarafından desteklenirken, nüfus planlaması benimsenmemiştir.

Yine, bizim gibi geliÅŸmekte olan ülkelerde aile planlaması yöntemi olarak "Sterilizasyon" adı verilen kesin kısırlaÅŸtırma iÅŸlemleri ve Spiral (RİA, Rahim İçi Araç) uygulamalarına en sık olarak baÅŸvurulmaktadır.

Gelişmiş ülkelerde ise doğum kontrol hapları ile erkeklerde prezervatif (kondom, kılıf) kullanımları daha yaygındır.

Üreme Hakları ve Cinsel Haklar Bildirgesi’ne göre…
"Uluslararası Aile Planlaması Federasyonu'nun (IPPF)" 1995'te kabul ettiği Üreme Hakları ve Cinsel Haklar Bildirgesi’ne göre (Madde 8); tüm kadınların, üreme sağlığının korunması, güvenli anneliğin sağlanması ve gebeliğin güvenli sonlandırılması için gereken ve tüm kullanıcılar için ulaşılabilir, kabul edilebilir, kullanışlı ve ödeyebilecekleri bir bedel karşılığında bilgi, eğitim ve hizmetlere ulaşma hakkı vardır.

Tüm bireyler güvenli, etkili ve kabul edilebilir doğurganlığı düzenleme yöntemlerinden olabildiğince çoğuna ulaşabilme hakkına sahiptir.

Tüm bireyler, istenmeyen gebeliklerden korunma yöntemleri içinden kendileri için güvenli ve kabul edilebilir olanı özgürce seçmek ve kullanmak hakkına sahiptir.

Tek bir korunmasız cinsel iliÅŸkinin siklusun ovulasyon dönemine yakınlığına baÄŸlı olmak üzere %25'lere varan yüksek gebelik riskine neden olabileceÄŸi bildirilmektedir.

Aile Planlaması Yöntemlerinden Hangileri En Etkilidir?

"Sterilizasyon" adı verilen kesin kısırlaştırma işlemi hamilelikten korunmada en etkili, fakat geri dönüşümü olmayan doğum kontrol methodudur.

Sterilizasyon eÄŸer kadında uygulanırsa bu iÅŸleme "Tüp ligasyonu (Tüplerin BaÄŸlanması)" adı verilip, yumurtalıklardan rahimebir köprü konumunda bulunan kanalların küçük bir operasyonla baÄŸlanmasıdır.

Erkekte ise "Vazektomi (Tüplerin BaÄŸlanması)" adı verilen iÅŸlemle, spermlerin üretildiÄŸi testisler ile erkek üreme organları arasındaki kanalların küçük bir cerrahi operasyonla baÄŸlanabilir. Vazektomi sonrası 6 hafta veya 15 ejekulasyon (meninin boÅŸalması) sonrası ancak kesin kısırlık geliÅŸir. Vazektomiye halk arasında "erkekte kordonların baÄŸlanması" adı verilmektedir.

Yapılan araştırmalar; bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde, spiral uygulamalarının gebelikten koruyucu etkinliği doğum kontrol haplarına göre çok az da olsa üstünlüğünü göstermiştir. Doğum kontrol hapları alan hastanın bilinçli olması ve ilacını düzgün şekilde kullanması (uyuncunun iyi olması) son derecede önemlidir.

Ancak unutulmamalıdır ki; hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın her türlü adet gecikmesinde öncelikle bir gebelik testi yapılmalıdır. Çünkü hiçbir korunma yönteminin %100 koruyuculuğu yoktur.

Hangi DoÄŸum Kontrol Methodu Daha İyidir?

Aslında, bu sorunun cevabı yoktur. Korunmak için pek çok alternatif vardır ve seçilecek yöntem "kiÅŸiye özgü" olmalıdır. Uygun yöntemi bulmak için bir jinekoloÄŸa gidip danışmanız ve gerekirse genel bir muayeneden geçmeniz gerekebilir.

Jinekolojik muayene sonrası her kiÅŸiye uygun bir doÄŸum kontrol yöntemi belirlenebileceÄŸi gibi, herkes için en uygun doÄŸum kontrol hapı veya en uygun spiral çeÅŸidi de yine bir kadın doÄŸum uzmanı tarafından önerilip uygulanabilecektir.

Doğum kontrol yöntemi seçiminde kişinin yaşı, doğum yapıp yapmadığı, adetlerinin düzeni, alışkanlıkları, cinsel yaşantısı gibi pek çok faktör rol oynar. Bu nedenle "sizce en uygun doğum kontrol yöntemi nedir?" sorusu yerine "benim için en uygun doğum kontrol yöntemi nedir?" öncelikle sorulmalıdır. Bu soruya en doğru ve gerçekçi cevabı ise doktorunuzla birlikte, siz ve partneriniz ortaklaşa verecektir.

Doğum Kontrol Yöntemlerinde Başarısızlık Nasıl Hesaplanır?
Doğum kontrol yöntemleri uygulanmasına rağmen gebelik oluşmasındaki iki temel nedenden birisi yöntemin başarısızlığı, diğeri ise kullanıcı hatasıdır.

Doğum kontrolü yöntemleri başarılı olsa da kurallarına uyulmadan uygulandığında hamilelik riski yükselmektedir. Bu nedenle tipik kullanıma bağlı hamilelik risklerini de bilmek yararlıdır.

Hangi yöntemi uyguluyor olursanız olun adet gecikmesi veya hamilelik belirtileri varsa en kısa sürede jinekolog doktorunuza baÅŸvurunuz.

Doğum kontrol yöntemlerinin başarı oranları özel bir formüle göre hesaplanır.

100 kadın bir yıl boyunca bir yöntem uyguladığında oluşan gebelik sayısı "PEARL indeksi" olarak tanımlanır. Çeşitli doğum kontrol yöntemlerinin başarı oranları da bu formüle göre kıyaslanır.

 

DOĞUM KONTROL YÖNTEMLERİNİN BAŞARISIZLIK ORANLARI ("PEARL İNDEKSLERİ")

YÖNTEMEN AZ BEKLENEN(%)TİPİK (%)

KORUNMUYOR8585

DOÄžUM KONTROL HAPI0.13.0

SPİRAL (BAKIRLI)0.81.0

SPİRAL (HORMONLU)2.02.0

NORPLANT0.20.2

TÜP BAĞLANMASI0.20.4

VAZEKTOMİ0.10.15

ÜÇ AYLIK ENJEKSİYON0.30.3

SPERMİSİTLER (FİTİL)3.021

TAKVİM YÖNTEMİ9.020

GERİ ÇEKİLME (COİTUS İNTERRUPTUS)4.018

DİYAFRAM6.018

KONDOM (CONDOM, PREZERVATİF)2.012

© 2019 Yılında 4 Nolu Aile Hekimliği Tarafından oluşturuldu.Tüm hakları saklıdır.

bottom of page